از فضیلت حفظ قرآن تا ضرورت آن در دوره معاصر

به گزارش خبرگزاری بین‎المللی قرآن(ایکنا) از قم، در ابتدای این مراسم که با حضور اساتید، معلمان، پِژوهشگران و فعالان قرآنی برگزار شد، موضوع فلسفه حافظ و قاری شدن، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این مراسم، حجت‎الاسلام والمسلمین نصراللهی از حافظان قرآن گفت: قرائت و حفظ دارای پیشینه غنی است؛ تاریخ اسلام گواه است که سفارشات اکیدی که پیامبر اسلام و ائمه اطهار(ع) در زمینه حفظ قرآن داشتند و اینکه هنوز کتابت قرآن در حد وسیع خود انجام نشده بود مسئله حفظ قرآن جایگاه خاص و ویژه‎ای داشت.

وی با بیان اینکه در ۱۵۰ سال اخیر قرائت مصری شکل گرفت ولی حفظ قرآن در مذاهب اسلامی از دیرباز مهم و دارای اهمیت بوده است یادآوری کرد: یکی از سؤالات خاص در این زمینه آن است که چرا تورات و انجیل که از انوار الهی بودند چنین جایگاهی پیدا نکردند که مثل قرآن حفظ و قرائت شوند.

وی اظهارکرد: یکی دیگر از سؤالاتی که در این مبحث می‌توان به آن پرداخت این است که آیا در این عصر ضرورت خاصی برای حفظ و قرائت قرآن وجود دارد یا خیر؟ نکته دیگر آن است که در زمینه آموزش قرآن هم می‎توانیم به شکل گذشته کار کنیم؟.

نصراللهی گفت: در زمینه حفظ قرآن باید با اصلاح روش در حفظ قرآن به روش‎های گذشته اهتمام داشته باشیم؛ اگر اشکال کار این است که انسانی که باید عامل قرآن باشد چرا باید آن را حفظ کند باید به آن پاسخ داد زیرا هیچ نصی بر وم و وجوب حفظ قرآن نداریم.

وی اظهارکرد: قرآن کریم مختصاتی دارد که جز با تلاوت مکرر و بسیار زیاد نمی‎توانیم از آن بهره برداری کنیم؛ یکپارچگی در خواندن با حفظ قرآن به دست می‌آید و به همین دلیل باید روی حفظ قرآن تاکید داشته باشیم.

فضیلت حفظ

در ادامه این نشست، محمد حسین شریفی رییس دانشگاه سما، گفت: قرآن کریم با این همه بزرگی بر قلب پیامبر نازل شده است و حفظ قرآن دارای فضیلت خاصی است.

وی افزود: در پیروی از آیین اسلام، حفظ قرآن باید نزد پیامبر اسلام از سوی پژوهشگران تبیین شود و وظایف انسان در قبال قرآن باید در عرصه‌های مختلف علمی پیگیری شود.

رییس دانشگاه سما اظهارکرد: ورود به این مباحث از جمله نزول به سینه مبارک پیامبر(ص) و وظایف حافظان قرآن کریم و اهمیت حفظ معنوی از جمله زمینه‌هایی است که می‎توان در محیط‎های دانشگاهی به آن پرداخت.

تمجید از حافظان قرآن

حجت الاسلام والمسلمین حکیمی در ادامه این نشست گفت: آیت الله العظمی جوادی آملی بیان کرده اند که خداوند حافظ قرآن است و اگر کسی که قرآن را حفظ کند، خداوند او را نیز حفظ می‎کند، به شرطی که امین لفظ باشد.

وی افزود: ایشان بر حفظ لفظ و معنی تاکید دارند و به نظر می‌رسد که حافظ ممتاز، حافظی است که هم حافظ الفاظ کلام وحی باشد و هم امین وحی باشد که مقدمه تبعیت از دستورات قرآن کریم است.

این حافظ قرآن کریم بیان کرد: در احادیث ما بیان شده است که حفظ قرآن و انس با قرآن بهترین معین و کمک‌رسان به انسان برای رسیدن به حیات طیبه است؛ حتی در قرائت قرآن نیز اگر قاری، حافظ قرآن هم باشد قرائت بهتری خواهد داشت.

مراتب انس با قرآن

در ادامه این مراسم علی اصغر شعاعی گفت: انس با قرآن دارای مراحلی است که از جمله آن می‎توان به نظر و استماع و حفظ و قرائت قرآن اشاره کرد که هر یک دارای مراتبی هستند.

معاون دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهارکرد: اگر به دوران صدر اسلام برگردیم مشاهده می‎کنیم که در گذشته حیطه قرائت و حفظ و عامل به قرآن از هم جدا نبود و مسلمانان این جامعیت را با خود داشتند ولی امروز این مساله کمتر وجود دارد.

وی افزود: در زمینه آموزش باید این الگو رعایت شود و از ابتدا روی قرائت و حفظ و مفاهیم قرآن کریم کار کنیم و سواد قرآنی را جامع تر تعریف کنیم.

قاری قرآن کریم گفت: امروزه در حوزه‎‌های علمیه نیز باید به مساله قرآن توجه بیشتری انجام شود و به عرصه‎های حفظ و قرائت قرآن (ترتیل و قرائت امروزی مجلی) نیز توجه شود.

شعاعی بیان کرد: قرائت و حفظ قرآن در همه اعصار، موضوعیت دارد زیرا این قرائت و حفظ باعث ایجاد انس دائمی با قرآن کریم است؛ حافظ قرآن کریم همیشه به قرائت و مرور قرآن عادت پیدا می کند و با گوشت و خونشان آمیخته می‎شود.

معاون دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهارکرد: برای انس با قرآن دو انگیزه کلی می توان متصور بود، نخست نیاز برای رسیدن به معبود و همچنین عشق است زیرا این هیچ چیزی جز قرائت و حفظ، قاری و حافظ قرآن را آرام نمی‎کند.

وی افزود: قرائت و حفظ قرآن مقدمه تدبر به قرآن است ولی وهابیون شبهه ای ایجاد کرده اند که انس شیعیان با قرآن پایین است، حال با توسعه محافل انس با قرائت و حفظ این شبهه از بین می برد.

قاری قرآن کریم گفت: پرداختن به حفظ قرآن، فاصله ما را با الگوهای عالی در قرآن درجهان اسلام کم می‎کند؛ امروزه در کشوری مثل سودان همه مردم حافظ بخشی از قرآن است و ۴ یا ۵ میلیون نفر در این کشور حافظ قرآن هستند؛ در کشوری مثل موریتانی، مردم برای تشویق به دیدن فیلم، در وسط این فیلم قرآن پخش می‌کنند.

شعاعی بیان کرد: ائمه اطهار(ع) پاداش های بسیاری برای قرائت و حفظ قرآن کریم بیان کرده اند و آثاری بی شماری برای حفظ قرآن عنوان کرده اند زیرا قرآن قلب رازنده می‎کند و اینکه حاملان قرآن را اشراف بهشت نام برده اند ضرورت حفظ را مشخص می کند.

معاون دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهارکرد: قرائت قرآن به جز اینکه ابزار تبلیغی در برخی از کشورها است؛ امروزه در کشورهایی مثل شمال آفریقا یک مبلغ بدون تسلط بر قرائت قرآن از سوی مردم پذیرفته نمی شود.

وی افزود: قرائت به معنی به تصویر کشیدن آیات الهی است و قاریان قرآن باید با توانایی خود قرآن را به تصویر بکشند؛ تلاوت قرآن جلای دلها است و دل ها را پاک می‎کند؛ امام راحل بیان کردند که کسی نمی‎تواند بهانه بیاورد که به دلیل اینکه در فهم قرآن تسلط نداریم آن را نیز نخوانیم.

قاری قرآن کریم گفت: قاری قرآن باید شور و شعور را در خود داشته باشد چنانکه در مداحی نیز همین مساله بروز و ظهور دارد؛ حافظ قرآن کسی است که از گنجینه دلش همه آیات و ثمرات قرآن را جای دهد.

فلسفه حفظ

در ادامه محمد علی دهدشتی بیان کرد: قرآن کریم فلسفه خلق انسان را عبادت و بندگی بیان کرده است و برای اهمیت حفظ این قرآن نیز فلسفه‎ای وارد است.

وی افزود: در صدر اسلام ضرورت حفظ قرآن کاملا محسوس بود زیرا امکانات برای نشر قرآن کریم وجود نداشت؛ استاد خلیل الحصری در مصاحبه ای بیان کرد که روزی در کویت، قرآن نفیسی برای من آوردند که از نظر جلد و ورق و جنش کاغذ بسیار خاص بود ولی پس از مرور قرآن مشاهد اشتباهات و نواقصی در این کلمات کتاب شدم و پس از تحقیق متوجه شدم که این قرآن چاپ اسراییل است.

ضبط ترتیلی

وی در ادامه بیان کرد: به همین دلیل ضبط ترتیلی قرآن را برای اولین بار در تاریخ اسلام آغاز کردم تا کسی نتواند قرآن تحریفی را منتشر کند و از این به بعد بود که این شکل از ضبط ترتیل قرآن در جهان اسلام باب شد.

وی گفت: باید کاری کنیم که مردم از شنیدن صدای قرآن احساس شعف کنند نه اینکه هر کس صدای قرآن را از بلندگوها شنید خبر مرگ کسی را در ذهن خود تصویر کند در حالی که قرآن برای زنده کردن زندگان فرستاده شده است نه برای مردها.

دهدشتی بیان کرد: در کشورهای عربی حافظان بسیاری وجود دارد ولی بسیاری از آنها حافظ بدون عمل است؛ متاسفانه در این کشورها با اینکه قرآن را هم از حفظ دارند ولی در نماز خواندن نیز با اشکالاتی مواجه هستند و برخی از حروف را به درستی تلفذ نمی‎کنند در حالی که در ایران کمتر به این مشکل بر می‎خوریم؛ امروزه ایرانیان بهترین حافظان و قاریان جهان اسلام هستند در حالی که در گذشته اصلا چنین شرایطی وجود نداشت.

تغییر در نحوه مسابقات

در ادامه این مراسم حسن فروغی گفت: این نشست، با رویکرد دانشگاهی برگزار شده است و دانشگاه سما سعی دارد که این گونه نشست‎ها را برای توسعه مباحث علمی قرآنی دنبال کند.

وی تصریح کرد: مسابقات قرآن را نباید به شکل یک مسابقات ماراتنی ببنیم بلکه قرآن نور است و باید در هر مسابقه محملی برای رشد و تعالی نور قرآنی در جامعه فراهم شود.

فعال قرآنی دانشگاهی گفت: آهنگ باید در خدمت فرهنگ قرآنی باشد؛ نهضت قرائت پژوهی حرکت بسیار بزرگی است که در کشور ما ایجاد شده است و نتایج بسیار خوبی نیز داشته است که در یک فصلنامه علمی نیز منعکس می شود.

حفظ و قرائت نمادی برای جهان اسلام

در ادامه این نشست، فراهانی بیان کرد: قرائت و حفظ، تریبون‌های جهان اسلام است؛ امروزه هالیوود بیانگر فکری است که پشت تمدن غربی وجود دارد و قرائت و حفظ و اذان نمادهایی برای بیان تفکر اسلامی است.

وی گفت: قرائت قرآن اولین مرحله ایجاد اشتیاق برای شنیدن کلام اسلام است و در تاریخ نیز نمونه های بسیاری در این زمینه وجود دارد.

وی افزود: رهبر انقلاب بیان کردند که اگر قرائت با هدف خشوع و تلاش در القای معانی به مستمعین باشد به اندازه یک کتاب استدلال توحیدی تاثیرگذار است.

حافظ یار | پایگاه تخصصی حفظ قرآن